یکی دیگر از پیامدهای قناعت جلوگیری از فقر است :

وَ لَا مَالَ أَذْهَبُ لِلْفَاقَةِ مِنَ الرِّضَا بِالْقُوتِ

و هیچ ثروتى در پیشگیرى از فقر ،

 بهتر از تسلیم و قناعت به روزى رسیده وجود ندارد .

 نهج البلاغه , حکمت371

در سایه ی قناعت ثمراتی نصیب انسان می گردد

که در کلام علوی به بعضی از آن ها اشاره گردیده است :

  وَ مَنْ رَضِیَ بِرِزْقِ اللَّهِ لَمْ یَحْزَنْ عَلَى مَا فَاتَه‏

و هر که به روزى خدا داده قانع باشد،

 به آن چه از دست داده غمگین نمى‏شود .

وی در جنگ صفین در رکاب امیرالمؤمنین علی علیه السلام

 و در سال 37 هجری درگذشت .

آن حضرت در توصیف این یار باوفا

یکی از خصایص وی را قانع بودن به کفاف بر می شمرد :

 یَرْحَمُ اللَّهُ خَبَّابَ بْنَ الْأَرَتِّ

 فَلَقَدْ أَسْلَمَ رَاغِباً وَ هَاجَرَ طَائِعاً وَ عَاشَ مُجَاهِداً

طُوبَى لِمَنْ ذَکَرَ الْمَعَادَ وَ عَمِلَ لِلْحِسَابِ

وَ قَنِعَ بِالْکَفَافِ وَ رَضِیَ عَنِ اللَّهِ

خداوند خبّاب بن ارتّ را بیامرزد ،

که با علاقه مسلمان شد و با علاقه از وطن مهاجرت کرد ،و جهادگر بود.

خوشا به حال کسى که به یاد روز قیامت باشد و براى حساب کار کند

 و به اندازه ی معیّن از روزى بسنده کرده ، و از خداوند خوشنود باشد .

نیازمندانی که مسلح به سلاح توکّل و اعتماد بر خدا باشند

 با قناعتی که پیشه ی خود می سازند

 هیچ گاه دست نیاز به سوی ثروتمندان دراز نمی کنند :

مَا أَحْسَنَ تَوَاضُعَ الْأَغْنِیَاءِ لِلْفُقَرَاءِ طَلَباً لِمَا عِنْدَ اللَّهِ 

 وَ أَحْسَنُ مِنْهُ تِیهُ الْفُقَرَاءِ عَلَى الْأَغْنِیَاءِ

اتِّکَالًا عَلَى اللَّهِ

چه خوب است فروتنى ثروتمندان براى نیازمندان

 به خاطر پاداشى که نزد خدا مى‏جویند

و بهتر از آن است بى‏اعتنایى نیازمندان به ثروتمندان

 به جهت توکّل و اعتماد بر خدا .

 کسانی که زیاد یاد مرگ می کنند

 دلبستگیی به این دنیای فانی ندارند 

 وهمّ خود را در این دنیا مال اندوزی قرار نمی دهند .

 قانعانه به کم دنیا بسنده می کنند

وبه همان راضی اند :

وَ مَنْ أَکْثَرَ مِنْ ذِکْرِ الْمَوْتِ

 رَضِیَ مِنَ الدُّنْیَا بِالْیَسِیر

و هر کس زیاد به یاد مرگ باشد ،

 به اندک دنیا دلخوش گردد .

درنهج البلاغه در موارد بسیاری مشاهده می شود

 که امام صفات و ویژگی های رسولان الهی را بر شمرده است

 یکی ازاین ویژگی ها ، ویژگی " قناعت " است :

  وَ لَکِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ جَعَلَ رُسُلَهُ أُولِی قُوَّةٍ فِی عَزَائِمِهِمْ

وَ ضَعَفَةً فِیمَا تَرَى الْأَعْیُنُ مِنْ حَالَاتِهِمْ مَعَ قَنَاعَةٍ تَمْلَأُ الْقُلُوبَ

 وَ الْعُیُونَ غِنًى وَ خَصَاصَةٍ تَمْلَأُ الْأَبْصَارَ وَ الْأَسْمَاعَ أَذًى

 و لیکن خداوند سبحان پیامبران خود را در اراده و تصمیم، نیرومند

و در وضع ظاهرى که به چشم مى‏آید ناتوان و ضعیف قرار داد،

 با قناعتى که دل ها و چشم ها را از بى‏نیازى سرشار مى‏ساخت ،

 و فقر و تنگدستى که

دیده‏ها و گوش ها را از رنج و آزار پر مى‏کرد .

 هر انسانی دوست دارد که با داشتن ثروت ،

زندگی آسوده ای داشته

و بدون احتیاج به دیگران و بی دغدغه گذران عمر کند

 ولی از آن جا که ثروت های مادی

 مانند سایر مادیات همواره در معرض خطر زوال است ،

نه تنها رفع دغدغه واحتیاج و ... نکرده

 بلکه بیش تر بر این موارد می افزاید .

 تنها ثروتی که فنا ناپذیر است

 و سبب رفع دغدغه ها می گردد " قناعت " است :

 الْقَنَاعَةُ مَالٌ لَا یَنْفَدُ

قناعت ثروتى است بى‏پایان .

پس از یک وقفه ی نسبتا طولانی اگر خدا توفیق دهد

بنا دارم بحثی با عنوان قناعت در نهج البلاغه را تقدیم کنم

.پست قبلی که در این رابطه بود آغاز کار بود واینک ادامه راه :

ملک و سلطنت از آن کسانی است که ثروت زیادی داشته

و بر محدوده ای سلطه داشته باشند .

از دیدگاه امام علیه السلام 

 این مقام به کسانی داده می شود که

دارای ثروتی چون " قناعت " باشند .

 چرا که :

کَفَى بِالْقَنَاعَةِ مُلْکاً

در اهمیت قناعت همین بس ، که خود نوعى سلطنت است‏ .

همه ی ما خواستار زندگی پاک و آسوده ای هستیم .

 زندگیی بدون آلودگی و به دور از هر گونه دغدغه .

 این نوع زندگی که در لسان قر آن تعبیر به حیات طیبه شده است آرزوی هر انسان سلیم العقلی است .

 وقتی تفسیر این عبارت قرآنی از امام علی علیه السلام سوال می شود

ایشان آن را تعبیر به قناعت می فرمایند : 

و سُئل ـ علیه السّلام ـ عن قوله تعالی :

«فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیاهً طَیِّبَهً»

 فقال : هِیَ القَناعَهُ

از امام سؤال شد، تفسیر آیه ی «فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیاهً طَیِّبَهً» چیست ؟

فرمود : قناعت است .

نهج البلاغه , حکمت229